Ontregelende regels 2

Vorige week heb ik jullie een filmpje laten zien van een kruispunt in Hanoi (zie hier onder). In dat filmpje zoeken scooters en fietsen zich een weg naar de overkant. En dat lukt ze allemaal, want ze hebben een duidelijke richting en ze zijn wendbaar. Maar er is nog iets bijzonders aan dat filmpje: er zijn geen regels en toch gaat het goed. Zo’n kruispunt was tot voor kort in Nederland ondenkbaar, want wij willen alles regelen. Met regels. Een Nederlands kruispunt ziet er meestal zo uit:

Als de omgeving voortdurend verandert, en dat doet hij, dan moet je wendbaar zijn. We hebben vaak de neiging om bij onzekerheid te zekeren, om vast te maken. Als we onzeker worden, stellen we regels op. En dan krijg je al gauw een wereld als deze:

Op deze foto uit Parijs staat, kort samengevat: mag niet, mag niet, mag niet, mag niet, mag niet, mag niet, mag niet, mag niet. En dat is niet best voor de wendbaarheid. En zo gaat het vaker. Uit onzekerheid, uit angst dat het fout gaat, voeren we regels in, die dingen verbieden en die dingen verplichten. Daar gaat je wendbaarheid.

Gelukkig kan het anders. In Drachten was een kruising waar veel ongelukken plaats vonden. Wat ze ook probeerden, stoplichten, zebrapaden, borden, het hielp niet. Elk jaar weer allemaal ongelukken en altijd een paar hele ernstige. Tot ze het op een gegeven moment helemaal anders deden. Ze haalden alle regeldingen weg, zetten een paar plantenbakken neer zodat niemand meer goed overzicht had en sindsdien gaat het goed. Door dat gebrekkige overzicht is iedereen op zijn hoede. In Amsterdam is er een heel druk kruispunt, daar waar de pont aanlegt bij het Centraal Station. Daar komen grote hoeveelheden fietsers, wandelaars en scooters bijeen. Uit vier richtingen, vaak met haast. Er zijn geen regels en gaat goed.

We zijn er aan gewend geraakt om de mensen te wantrouwen en de regels te vertrouwen. Als de omgeving zo in beweging als hij nu is, kun je maar beter de regels wantrouwen en de mensen vertrouwen. Anders gaat het regelrecht mis. Alleen nog even Quality Assurance, Risk Management, Security, Compliance, toezichthouders en auditors overtuigen…

Bart Stofberg

Lees vooral ook nog een keer het scheermes van Janis Joplin na, dat gaat ook over ontregelende regels.