Alles went, als je maar wendt

Tien jaar geleden was Kodak marktleider op het gebied van fotografie. Als je een fotowinkel (wat was dat ook alweer?) binnen stapte, was meer dan de helft van die winkel Kodak-geel. De allereerste digitale camera was van Kodak. De ontwikkelcentrales van Kodak zijn nog steeds de beste van allemaal. Toch verkeert Kodak nu in surseance van betaling. Niet wendbaar genoeg, geen antwoord op de digitalisering. Een paar jaar geleden was Nokia de marktleider op het gebied van mobiele telefonie. En toen kwam de iPhone. Nokia heeft nog steeds geen adequate reactie. Niet wendbaar genoeg. Van Saab is niet veel meer over. Niet wendbaar genoeg. Wedgwood (van dat dure porselein) is na 150 jaar failliet gegaan. Geen antwoord op de concurrentie uit China. Niet wendbaar genoeg. Hyves had ooit miljoenen leden, nu alleen nog een paar meisjes van 13. Hoe lang zouden we nog een nieuwe Blackberry kunnen kopen?

Wendbaarheid wordt steeds belangrijker en is in zekere zin nieuw. Ondernemingen moeten een goede balans hebben tussen vijf eigenschappen:

Betrouwbaarheid
Efficiëntie
Effectieve functionaliteit
Wendbaarheid
Innovatief vermogen

De afgelopen 40 jaar hebben ondernemingen zich heel erg gefocust op de eerste drie: betrouwbaarheid, efficiëntie en effectieve functionaliteit. Dat kon gemakkelijk, we leefden in een stabiele wereld. Je zou die wereld kunnen vergelijken met een Nederlands kruispunt: Gestructureerd, geregeld en gereglementeerd. Als je je aan de regels houdt, kan je weinig gebeuren.

Maar de tijden zijn veranderd. De economische crises en de opkomst van de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, Indië en China) veranderen de spelregels. De aarde raakt op: brandstoffen, grondstoffen, voedsel, water en nog veel meer, we komen het steeds meer tekort. De toekomst is groen. Internet verandert alles, onder meer door de opkomst van de sociale media. De dynamiek in de omgeving van ondernemingen neemt toe, evenals de complexiteit. Die omgeving stelt heel andere eisen aan ondernemingen. En vooral, die omgeving stelt steeds weer andere eisen aan ondernemingen.

Die nieuwe wereld kan je het beste vergelijken met een heel ander kruispunt, bijvoorbeeld een kruispunt in Hanoi:

Zo’n kruispunt is chaotisch, zeer ongeordend en ook zeer ongeregeld. Het is niet meer voldoende om je aan de regels te houden. Niemand houdt zich aan de regels. Iedereen zoekt zijn eigen weg. Dat kan jij beter ook doen.

Had je in de oude wereld en op een Nederlands kruispunt vooral regels, regelkennis, discipline en controllers nodig, in de nieuwe wereld en op zo’n kruispunt in Hanoi heb je heel andere dingen nodig:

Richting. Als je niet van te voren weet waar je heen wil, raak je verloren in de dynamiek.
Ruimte. Je hebt de ruimte nodig om je eigen keuzen te kunnen maken.
Waarnemingsvermogen. Je moet goed kunnen zien wat alle andere spelers uitvoeren, zodat je daar effectief op kunt reageren.
Je moet contact maken met anderen. Wat gaan zijn doen, en wat ga jij doen en hoe past dat bij elkaar en bij de acties van al die anderen.
Wendbaarheid. Je moet ieder moment van richting kunnen veranderen of van snelheid. En dat lukt alleen maar als je voldoende richting hebt, de ruimte neemt of krijgt, goed waarneemt en contact maakt met je omgeving.

Organisaties hebben geen keus meer. Het is niet meer genoeg om betrouwbaar, efficiënt en effectief zijn. Er zijn twee belangrijk nieuwe eisen bijgekomen: wendbaarheid en innovatief vermogen. Kijk naar Kodak, kijk naar Nokia, kijk naar al die anderen. En denk aan jezelf.

Is het heel erg als je niet wendbaar bent? Dat hangt heel erg van je omgeving af. Maar de meneer in dit filmpje zou in Hanoi niet ver komen. Hier ook niet trouwens.