Schaalnadeel

Het mooie van schaalgrootte is dat je er schaalvoordeel van kan maken: Het productieproces wordt in stukjes verdeeld en geformaliseerd, zodat we een relatief hoge gegarandeerde kwaliteit kunnen leveren tegen een relatief lage gegarandeerde prijs. McDonalds, Ikea en een heleboel producten in de supermarkt zijn daar goede voorbeelden van. Het bedrijf verdient geen geld door een hoge marge, maar door een hoge omzet. Heel vaak een beetje geld is ook veel geld, zeg maar.

Het kernwoord in die manier van organiseren is productiviteit. Een groep managers en specialisten ontwerpt een scherp proces en iedereen in het proces voert de instructies uit. De welvaartsgroei tussen 1910 en 1980 is op die manier van denken gebaseerd.

Maar sinds 1980 zijn we op dit gebied aan het ontsporen. Schaalvoordeel als doel lijkt te zijn ingeruild voor schaalgrootte. Ten behoeve van die productiviteit hebben we zoveel functies gecreëerd, dat er nog nooit zo weinig mensen bezig waren met produceren. Daar staat: Om productief te zijn, zetten we steeds minder mensen in voor productie! In de zorg (thuiszorg), in het onderwijs (Amarantis!), maar vooral ook in het bedrijfsleven, nam het percentage managers en stafleden alleen maar toe. En heel erg vaak kun je je met rede afvragen wat hun toegevoerde waarde wel is en of die opweegt tegen hun kosten: hun salariskosten, maar vooral de kosten van de bureaucratie waar ze de onderneming mee opzadelen en de kosten van de traagheid die ze in de organisatie veroorzaken.

Schaalgrootte – schaalvoordeel = schaalnadeel. Als je schaalnadeel wilt verlagen, moet je het schaalvoordeel vergroten en/of de schaalgrootte verkleinen.