Fantoompijn

Ik had artrose aan mijn linkerknie en dat ging steeds meer pijn doen. Iets meer dan een maand geleden heb ik een kunstknie gekregen. Bij de operatie, zeer kundig uitgevoerd, heeft de chirurg een stuk van het dijbeenbot en een stuk van het scheenbeenbot weggehaald om daar de prothese aan vast te maken. Daarbij zijn ook zenuwen ingekort.

Ik ben nu al behoorlijk hersteld van de operatie, maar ik heb nog wel verschillende soorten pijn. Zo voel ik regelmatig nog de pijn van mijn artrose en dat kan helemaal niet, want alle pijnpunten zijn letterlijk weggehaald. Zo iets heet fantoompijn. Een bekendere en extremere vorm hiervan is jeuk aan je voet bij een geamputeerd been. De zenuw, ook gekwetst, geeft een signaal door aan de hersenen en die interpreteren dat op de ouderwetse manier, van voor de verandering.

Zo geformuleerd komt het natuurlijk ook voor bij organisaties. Denkend in de structuren van voor de verandering, rapporteren we over de effecten van de verandering: duidelijk mislukt, er is eigenlijk niks veranderd. Toen de inkomsten daalden, probeerde V&D tien jaar lang de kosten nog meer te laten dalen, in plaats van zich af te vragen hoe ze de inkomsten weer konden verhogen. Er moest nog meer worden bezuinigd. Fantoompijn. Veel organisaties hebben risicobeheersing (‘risk management’) zo rigoureus ingevoerd, dat ze vergeten te onderzoeken welke kansen ze kunnen benutten (‘opportunity management’). Er zijn nog risico’s te bestrijden. Fantoompijn. Andere organisaties, of juist dezelfde (?), denken inmiddels zo in processen, dat wendbaarheid wordt gerapporteerd als gebrek aan controle. We zijn daar onvoorspelbaar. Fantoompijn. Agile mag niet van de afdeling Financiën, wat is de business case? Welke producten worden dit jaar opgeleverd? Fantoompijn.

Laten we er niet omheen draaien, in tijden van verandering steekt fantoompijn meer dan we gewend zijn de kop op. Voor een snel herstel en voor effectieve verandering moeten we fantoompijn herkennen en daar naar handelen. Dat geldt voor mij en dat geldt voor jouw organisatie.

Bart Stofberg

Herken je dit en heb je een goed voorbeeld van fantoompijn? Laat het ons of mij weten!